środa, 23 sierpnia 2017

Budowa ciała a ruch , część 3



Długość ciała – prawidłowo mierzona od mostka z przodu do końca miednicy ( klatka piersiowa, lędźwie i zad)
Klatka piersiowa – od mostka do końca żeber. Linia górna nad klatka piersiową jest tzw. prawdziwym grzbietem, czyli grzbiet jest między kłębem psa a lędźwiami. Niektórzy nazywają grzbietem miejsce pomiędzy kłębem a zadem , podczas gdy lepiej używać sformułowania – linia górna dla określenia odcinka pomiędzy kłębem a nasadą ogona.
Dobra głębokość klatki piersiowej – jest ważna dla większości ras , daje większą powierzchnie dla płuc i wytrzymałość. Zbyt płytka klata piersiowa jest generalnie uważana za niepożądaną , jak i nadmierne podkasanie ( tzw.” przewężenie śledzia”)
Ożebrowanie – większość ras wymaga żeber elastycznych i owalnych umożliwiających swobodne oddychanie, ale niektóre rasy posiadają  okrągłe beczkowate żeber – np. buldogi angielskie lub wąskie i głębokie – np. chart borzoj.
Część piersiowa– ogólnie odnosi się do przedniej części klatki żebrowej , musi być oceniona od przodu, aby zobaczyć ożebrowanie i z boku, aby ocenić głębokość ( zazwyczaj do łokci). Jeśli pierś jest zbyt płytka (widziana z boku)  lub zbyt wąska ( widziana od frontu) skutkuje to niewystarczającym wsparciem dla łokci , a w efekcie powoduje tzw. „luźne łokcie”. Podobny efekt daje zbyt strome kątowanie łopatki – w postaci niewystarczającego wsparcia dla łokci w czasie ruchu.
Część piersiowa wraz z dojrzewaniem zwierzęcia rozrasta się i poszerza, dając lepsze oparcie łokciom. Zbyt duży rozrost powoduje zaburzenie proporcji pomiędzy wysokością w kłębie a głębokością klatki piersiowej, co z kolei prowadzi do ograniczenia zasięgu wykroku i wydajności ruchu. Często spotyka się u suk po jednym, dwóch miotach.
Wąskie w piersi psy , ale za to głębokie, mogą być z kolei narażone na ryzyko skrętu jelit, gdy są starsze.
Pozycja frontu ( wybrane rasy)
1.       Prawidłowa – łapy opadają pionowo do poziomu gruntu. Łokcie przylegają do boków, w ruchu nie są odstawiane.
2.       Beczkowata – zbyt szeroka, szeroka praca frontu w ruchu, łokcie odstawiane, stopy do środka, efekt wiosłowania, luźne łokcie i /lub „poza łokciami”
3.       Wąski – stoi zbyt wąsko, łokcie do środka, stopy na zewnątrz („ wschód, zachód”) , luźny w łokciach. Psy o płytkich klatkach często dają taki sam efekt.


Grzbiet jest mostem łączącym przód psa z tyłem. Idealny grzbiet jest w ruchu związany
(stabilny). Ruch tyłu może upośledzać ruch przodu. Długość grzbietu wpływa na ruch . Jeśli jest zbyt krotki, ruch jest spętany, a wykrok przodu jest zbyt krotki. Jeśli jest zbyt długi ,  w efekcie  będzie można obserwować utratę dynamiki ruchu i sprężynowanie.
Tzw. górna linia lub linia grzbietu sięga od kłębu do nasady ogona, jej praca w ruchu zależy zarówno od ścięgien jak i proporcji długości  grzbietu, lędźwi i zadu.

Grzbiet karpiowaty – środek grzbietu jest wyżej niż kłąb w czasie ruchu. To jest wadą u większości ras.
U niektórych ras ten efekt może występować przejściowo u młodych osobników . Może się zdarzyć , że u młodego psa grzbiet jest tak mocno opasany ścięgnami, że gdy stoi linia grzbietu wznosi się nieco w górę . Podczas ruchu linia grzbietu jednak powinna być równa. Ten efekt powinien zniknąć do czasu  osiągnięcia przez psa wieku 24 miesięcy. Powinniśmy pamiętać , że grzbiet karpiowaty w ruchu jest niepożądany również młodym wieku.
Wraz ze starzeniem się psa grzbiet psa może utracić swoją zwięzłość i lekko opaść.
Lędźwie – to odcinek pomiędzy zakończeniem żeber a końcem miednicy. Większość standardów wymaga dobrego umięśnienia w tym miejscu.
Pomiędzy rasami jest dość istotna różnica jeśli chodzi o idealną długość ciała. Długość odcinka lędźwiowego odpowiada za tzw. wrażenie długości ciała w proporcji do wysokości. Łopatka wystawiona zbyt do przodu lub zbyt stroma również może wzmóc wrażenie dłuższego ciała.
Psy , które są zbyt krótkie w lędźwiach, nie mogą zbytnio wydłużyć kroku w kłusie. Wysokie i dobrze katowane psy , ale o krótkich lędźwiach , nie mogą za to  osiągnąć  efektywnego wykroku tyłu, większość energii ruchu idzie „za” psa , a nie „pod” psa.
Psy, które są zbyt długie w lędźwiach mają problem, aby  rozciągnąć wykrok tyłu „za” psa. Jeśli na dodatek zad jest dość luźny, w efekcie będziemy widzieć podskakujący w ruchu grzbiet .

1.       Dobra długość lędźwi – ruch jest przekazywany poprzez grzbiet bez utraty energii ( pod warunkiem, że jest dobrze związany)
2.       Zbyt krótkie lędźwie – może skutkować tym , że nawet  dobrze katowany pies ma ograniczony ruch przodu i tyłu , bo większość energii ruchu  przekazuje ponad i pod grzbietem. Jeśli na dodatek kłąb jest niski lub płaski , to w  efekcie możemy mieć wrażenie, że pies „opada na przód”
3.       Zbyt długie lędźwie – gdzie energia ruchu jest wytracana gdzieś na środku grzbietu , powodują efekt ruchu sprężynującego. Jeśli na dodatek partia grzbietu jest słabo umięśniona , może to dać efekt „zapadającego się „ grzbietu.

 

ZAD
Zad jest miejscem , gdzie zaczyna się u psa„skrzydło” albo część przednia miednicy  aż do nasady ogona. Długość i kąt zadu ma wpływ na ewentualną szerokość uda widzianą z boku.  Kątowanie zadu i osadzenie ogona mogą bardzo wizualnie zmienić długość psa.
Kątowanie zadu wpływa znacząco na to pod jakim kątem pracuje cała tylna część psa.
Niektórzy lekceważą wpływ kątowania zadu na ruch, ale większość zgodzi się z tym , że zbyt krotki lub stromy zad powoduje utratę wydajności  wykroku ( ruch bardziej „za psa” niż” przed psa”  ). Zad o idealnych proporcjach powinien umożliwiać przepływ energii ruchu przez grzbiet bez utraty dynamiki wykroku . Zad , który jest zbyt krotki lub  w szczególności zbyt stromy , w sposób znaczący ogranicza kąt ruchu części tylnej.
1.       Kąt 40 stopni – zbyt stromy , kąt wykroku jest zbyt wysoko , powoduje , że grzbiet unosi się w ruchu.
2.       Kąt ok. 22 stopnie – dobre kątowanie zadu , energia jest właściwie przekazywana przez grzbiet. Dobry ruch tyłu ( zarówno przed jak i za psa) .
3.       Kąt ok. 10 stopni – zad zbyt płaski, kąt ruchu jest niżej niż grzbiet , znacząca część energii jest utracona i nie przekazywana do przodu. Ruch do przodu tylnej części jest mocno ograniczony.
Linia zadu powinna płynnie przechodzić  z linii grzbietu , umożliwiając maksymalne przekazanie energii pracy tyłu poprzez grzbiet do przodu. Idealny kąt zadu to 20- 30 stopni w stosunku do linii grzbietu.
Kątowanie zadu może zmieniać się z wiekiem psa – młodsze psy mogą mieć raczej bardziej stromy zad , gdy linia grzbietu ustabilizuje się , kątowanie zadu powinno się znacznie polepszyć ( najczęściej w wieku 12-24 miesięcy)

poniedziałek, 21 sierpnia 2017

Budowa ciała a ruch część 2



Kątowanie przodu a ruch
Na prawidłowy ruch przodu składa się  kilka głównych elementów takich jak – ułożenie łopatek, wysokość kłębu, względna długość łopatki, ramienia, przedramienia i nadgarstka ze śródręczem . To wszystko determinuje długośc wykroku przodu. Efektywność wykroku przodu także zależy od efektywności zadu ( może zmienić się wraz z dojrzałością zwierzęcia), jego siły i efektywności wykroku tyłu, który przenoszony jest przez grzbiet.
Przy dobrym zbalansowaniu katowania przodu i tyłu zarówno wykrok przodu jak tyłu powinien być równie efektywny.
Wykrok przodu
Długość wykroku przodu jest zdeterminowana przede wszystkim położeniem łopatek, ich względnej długości , ramienia , długości przedramienia i położenia mostka.
Ułożenie łopatek
Definicje lub sformułowania dotyczące łopatek:
Dobrze ułożona łopatka z widocznym przedpiersiem ( widoczne z boku)
Stroma łopatka – brak przedpiersia,  efekt w ruchu – luźne łokcie lub/i  brak wsparcia klatki piersiowej.


Kłąb
Obszar pomiędzy górną krawędzią łopatek, który przede wszystkim zależy od położenia łopatek. Większość ras ma dobrze zaznaczony kłąb, co oznacza, że patrząc z boku na psa jego kłąb jest wyższy niż środek grzbietu.
Wysokość kłębu jest zdeterminowana przez to jak wysoko łopatki są ułożone w stosunku wyrostków kolczystych kręgosłupa w odcinku brzusznym.
Wysoki kłąb-  końcówki  łopatek są wyższe niż wyrostki kręgosłupa, o zwięzłym umięśnieniu z powodu krótszych mięśni. W rezultacie ruch przodu jest bardziej związany. Kłąb widziany z boku jest wyższy niż środek grzbietu.
Poziom łopatek równy z poziomem wyrostków kręgosłupa . Takie polożenie daje więcej miejsca dla ruchu ponad kłębem, łopatki lekko opadają w ruchu. Oglądany z boku kłąb znajduje się na jednym poziomie z grzbietem.
Kłąb płaski ( niski) – łopatka jest ułożona niżej niż wyrostki kręgosłupa. To powoduje duże niezwiązanie w ruchu, generalnie opadanie na przodzie. Oglądany z boku kłąb znajduje się niżej niż środek grzbietu.
Jeśli ruch jest zrównoważony, kłąb powinien pozostać lekko powyżej  linii grzbietu podczas ruchu .

Kątowanie przodu
1.       Bardzo dobrze kątowanie przodu, z maksymalnym kątem łopatki 90 stopni, bardzo dobre położenie łopatek, bardzo dobra długość i położenie przedramienia. Taka konstrukcja daje maksymalną długość  wykroku.
2.       Najczęściej spotykane kątowanie przodu – 105 stopni, z odpowiednią długością łopatki i przedramienia, ale lekko strome – typowe dla wszystkich ras kłusujących. Wystarczający do bardzo dobrego wykrok.
3.       Dobre położenie łopatek, ale krótkie przedramię z ograniczonym zasięgiem. Kąt łopatki i ramienia – 120 stopni. Efekt w ruchu przodu – tzw. hackney  ( wysoko wyrzucane łapy przy dość krótkim wykroku)
4.       Dobrze położenie, ale dość strome położenie łopatek, przedramię o dobrej długości, kąt łopatki i ramienia – 120 stopni. Takie kątowanie jest charakterystyczne dla większości ras galopujących i kłusujących. Podczas stępa wykrok jest nieco ograniczony, ale podczas galopu łopatki poruszają się ku tyłowi umożliwiając  osiągnięcie bardzo dobrego zasięgu wykroku.


Podsumowując –im  dłuższe przedramię to bez względu na długość i położenie łopatek pies osiąga znacznie lepszy wykrok przodu.

Długość przednich kończyn – każda rasa ma określoną proporcję pomiędzy wysokością w kłębie, głębokością klatki piersiowej i długością łap. W naszej rasie te proporcje  to 1 : 0,5 : 0,5. Suki mogą osiągnąć te proporcje dopiero w wieku pełnej dojrzałości.
Osobniki o zbyt krótkich łapach lub zbyt głębokiej klatce piersiowej będą zawsze wykazywały pewne trudności z osiągnięciem wydajnego ruchu przednich kończyn.

Sródręcze i nadgarstek
Śródręcze i nadgarstek działają jak resory podczas ruchu przednich kończyn. Zbyt strome i krótkie nadgarstki i śródręcza nie mają takiej sprężystości i gorzej amortyzują odbicie przednich łap od podłoża. Strome śródręcze jest pożądane u terierów, gdy pożądany jest krótki i bardzo energiczny ruch.
Dobrej średniej długości  śródręcze o kącie nachylenia 15-20 stopni umożliwia sprężyste odbicie przy zachowaniu elastycznego i ekonomicznego wykroku ( owczarki niemieckie i charty)
Zbyt długie śródręcze lub zbyt nachylone w stosunku do całej łapy do podłoża powoduje, że pożądana sprężystość znika, pies porusza się zbyt miękko , czasem widziany w ruchu od przodu jest zbyt luźny w nadgarstkach. W ekstremalnych sytuacjach pies „przewraca” się na przód.

piątek, 18 sierpnia 2017

Rodezjan - kłusak czy galoper?




W przerwie odpowiadam na zadane pytanie o rodezjany… 

Otóż  przyjrzyjmy się rodezjanom jako psom pracującym. Jakie jest ich zadanie? 

Błagam ,tylko nie odpowiadajcie proszę , że doganianie i obalanie lwa, bo to wierutna bzdura. Zadaniem rodezjana owszem było doganianie większej zwierzyny i osaczanie , tak aby jednocześnie nie dać się zabić , a osaczone zwierzę przytrzymać  do nadejścia myśliwego.
Dziś nie poluje się tak powszechnie z udziałem rodezjanów, ale ich budowa  i motoryka ruchu musi odpowiadać zadaniom, do których zostały stworzone.

 I tak – według niektórych są typem „kłusaka” – czyli charakteryzuje je niezmordowany i ekonomiczny  kłus  przez dłuższy  czas, w zróżnicowanym terenie, przy minimalnym wysiłku . To zdecydowanie prawda.

Ale jak w takim razie jak pogodzić fakt, że tak świetnie radzą sobie w coursingach – co prawda nie osiągając zawrotnych szybkości jak charty, ale wciąż imponują szybkością , zwrotnością , elastycznością ruchu  i ogromną zwinnością . Będąc typowym „kłusakiem” nie byłyby stworzone do pogoni za zwierzyną z ogromną prędkością i karkołomnymi zwrotami .

Biorąc powyższe pod uwagę  oraz tezy z poprzedniego postu czyli budowa psa implikowana przez funkcję , uważam, że rodezjany należą zarówno do „kłusaków” jak  i do „galoperów”.

Jakie ma to przełożenie na budowę rodezjana ? Przede wszystkim nie powinien mieć  zbyt wydatnego przedpiersia  ( standard zresztą mówi o zaznaczonym przedpiersiu!) , a kątowanie łopatki powinno być nieco rozwarte ( gdzieś około 100-105 stopni). Zad powinien być elastyczny i muskularny , aby dać właściwy napęd w galopie, nie może być spadzisty ani zbyt ścięty , a kątowanie tyłu nie może być przesadne jak u owczarków niemieckich.

Umiarkowanie w budowie – to klucz do zrozumienia właściwej konstrukcji rodezjana.
Ni mniej ni więcej! No more no less!



czwartek, 17 sierpnia 2017

Ruch a budowa ciała część 1

 

  Budowa ciała  a ruch 
W jaki sposób budowa wpływa na motorykę ruchu
W kilku krótkich postach postaram się zwrócić Waszą uwagę na pewne ważne składowe ruchu psa i w jaki sposób budowa ciała wpływa na motorykę ruchu.
Zanim przystąpimy do szczegółowej oceny psa , musimy odpowiedzieć  na pytanie jakie ogólne wrażenie sprawia pies. Czy wygląda jak typowy przedstawiciel swojej rasy? Czy jest zrównoważony w wyglądzie, zbalansowany w budowie , innymi słowy czy patrząc na niego nie odnosimy wrażenia , że czegoś jest za dużo lub za mało ? Czy w ruchu jest harmonijny , czy też sprawia wrażenie jakby każda część ciała poruszała się w innym kierunku?
Aby ocenić odpowiednio konstrukcje ciała i ruch, należy właściwie zrozumieć  jakie składowe dają taki a nie inny obraz psa. Każdy pies ma taką  samą ilość tych samych  kości ( z wyjątkiem kości ogona) , ale ich długość i ułożenie różnią się w zależności od rasy. Idealne proporcje konstrukcji są opisane w standardach ras, ale podstawowa struktura jest jednakowa dla wszystkich ras.
 Idealne proporcje ciała odnoszą się przede wszystkim do dwóch obszarów :
 1. Stosunek wysokości do długości ciała
 2. Głębokość klatki piersiowej do długości nóg
Pomyślcie o psie jako o napędzie w samochodzie. Grzbiet działa jak oś łącząca napęd przodu i tyłu.  Jeśli  proporcje długości kości przodu i tyłu są podobne, pies jest zrównoważonym typem swojej rasy. Idealne długości  u rożnych ras różnią oczywiście ogromnie między sobą , ale nadrzędne zasady są takie same dla wszystkich ras.
Gdybyśmy próbowali ocenić jak proporcje rożnych kości dają lepszy ruch niż inne , to byśmy oszaleli próbując dopasować wszystkie rasy do jednego idealnego wzorca.  Hodując owczarki niemieckie mój ideał psa i jego ruchu będzie zupełnie inny niż kogoś kto hoduje greyhoundy lub teriery.
Najlepiej rozpatrywać konstrukcje psa w oparciu o funkcje, dla których ten pies został wyhodowany . Jakie jest przeznaczenie rasy, jaki jest charakterystyczny dla rasy ruch i tak dalej.

Ruch i konstrukcja ze względu na funkcje
Podzieliłabym rasy psów na trzy główne grupy ze względu na typ ruchu:
1.       Psy poruszające się stępem , np. Foksterier
2.       Psy poruszające się kłusem , np. owczarek niemiecki
3.       Psy poruszające się galopem, np. Greyhoundy

W obrębie tych typów mieszczą się różnorodne rasy, których różnią się wielkością jak i zadaniem do wykonania.


Typ „Stępaka” porusza się często energicznym, krotkim krokiem ,przód jest często stromy, kąt łopatki i ramienia rozwarty,  grzbiet jest często  krotki , zaś tył odpowiednio zwrotny. Nadgarstki i śródręcze jest krotkie i strome, a stopy zwarte .
Typ „kłusaka” reprezentują rasy, których zadaniem jest niezmordowana praca i pożądany jest tzw. ekonomiczny kłus. Wiele ras pracujących mieści się w tej kategorii, różnią jedynie w części przedniej , gdzie oczekuje się większej szybkości i  aktywności przy udziale mniejszej energii. I tak np. rasy należące do Collie są lżejszej kości i bardziej otwarte w katowaniu przodu niż owczarki niemieckie. Od owczarków nie oczekuje się dużej szybkości , raczej oczekuje się  niezmordowanej pracy w kłusie. Idealnie zbudowany owczarek porusza się efektywnym krokiem, który pokrywa duży obszar terenu przy minimalnej energii, czyli mniejsza ilością kroków, co przekłada się na dobry wykrok i pracę zadu. Nadgarstki i śródręcze    dłuższe i bardziej skośne  czyli  o dobrej elastyczności . Stopy są zwarte, a palce średniej długości do krótkich.

 

Typ 3 „Galoper”  Rasy należące do tej kategorii odznaczają się dużą zwrotnością i szybkością. Ten typ to przede wszystkim psy polujące i charty.  U chartów  ogromna energia napędowa pochodzi od stosunkowo  długiego , bardzo mocnego i silnie umięśnionego zadu, który pcha psa do przodu przy udziale zwrotnych i umięśnionych łopatek i bardzo elastycznych nadgarstków ( śródręcza). Stopy  chartów są  średnie do długich o szczupłych ale bardzo elastycznych palcach .